دلایل جوانه نزدن بذر و روش برطرف کردن آنها
از فروشگاه بذرهای جدید می‌خرید و آنها را با هیجان می‌کارید. اما ناگهان متوجه می‌شوید که سرعت جوانه‌زدنشان پایین است و این بسیار ناامید کننده است. حتی ممکن است با این مشکل مواجه شوید که اصلاً نهالی ظاهر نشود. چرا بذرها جوانه نمی‌زنند؟ حتماً مشکلی در این خصوص وجود دارد که باید سریع شناسایی و برطرف شود. نگران نباشید! در این مقاله برخی دلایل جوانه نزدن بذر را نام برده و راه برطرف کردنشان را توضیح داده‌ایم.
خوشبختانه، در خیلی از موارد تشخیص دقیق دلیل جوانه نزدن کار آسانی است و برای برطرف کردن این مشکل راه‌حل‌های ساده‌ای هم وجود دارند که می‌توانید انجام دهید. با ما همراه شوید.
مشکلات زیست محیطی باعث جوانه زنی ضعیف بذر می‌شود
اولین کاری که در چنین مواردی باید انجام دهید این است که مشکلات زیست محیطی را بررسی کنید. مشکلات زیست محیطی اغلب محتمل‌ترین دلایل جوانه نزدن بذر هستند. عوامل مختلف محیطی در تعیین چگونگی ثمردهی بذرها نقش مهمی دارند.
سه عامل مؤثر در جوانه زنی محصولات معمولی عبارت‌اند از میزان آب دریافتی، سطح اکسیژن و دما که در این مقاله آنها را بررسی می‌کنیم.
فروشگاه باغ بذر
مهمترین دلایل جوانه نزدن بذر
حال در این قسمت تا انتهای مقاله این عوامل را به صورت مجزا بررسی می‌کنیم.
علت جوانه نزدن بذر
-
1.آب خیلی کم
معمولاً بذر برای جوانه زدن به آب محتاج است. دانه‌ها پس از بالغ شدن، خشک می‌شوند. این دانه‌ها برای جوانه زدن موفقیت‌آمیز، به آب زیادی نیاز دارند و تنها زمانی که آب کافی جذب کرده باشند، فرایندهای متابولیک سلولی و رشد می‌تواند انجام شود.
هنگامی که دانه‌ها آب را جذب می‌کنند، آنزیم‌های هیرولیتیک فرایند تبدیل منابع غذایی ذخیره شده را به مواد شیمیایی آغاز می‌کنند؛ این منابع برای فرایندهای جوانه زنی ضروری هستند.
علاوه بر این، برای شکسته شدن پوشش دانه به آب نیاز دارند تا پس از آن نهال ظاهر شود.
پس یکی از دلایل جوانه نزدن بذر یا سرعت کم آن، می‌تواند این باشد که آب کافی به آن نمی‌دهید. اگر خاک سینی‌های بذر، ظروف یا قسمت‌های کشت شده خیلی خشک باشد، باید بتوانید به‌راحتی آن را ببینید یا احساس کنید.
بذرها را به‌خوبی آبیاری کنید، اما مراقب باشید که آنها را با آب نشویید (آب بذرها را با خود نبرد) یا آنها را به عمق محیط رشد فشار ندهید تا بذرها بتوانند به‌خوبی جوانه بزنند.
۲. آب زیاد
به طور کلی، هدف از آبیاری کافی مرطوب کردن دانه‌ها است. اما لازم نیست آنها را خیس کنید. البته، مقدار آب مورد نیاز به نوع بذر خاصی بستگی دارد که می‌خواهید جوانه بزند.
یکی دیگر از دلایل جوانه نزدن بذر یا جوانه زدن ضعیف، آبیاری بیش از حد است. آبیاری بیش از حد می‌تواند باعث غرقابی و فشردگی شود که به بذرها آسیب خواهد رساند. یک محیط بیش از حد مرطوب برای بذر باعث خواهد شد که گیاه از شدت رطوبت پوسیده شود – که در ادامه این مقاله در موردش توضیح خواهیم داد.
اگر بذر خود را بیش از حد آب دهید، شاید بتوانید با مقداری خشک کردن محیط کشت بخشی از بذرها را بازیابی کنید. با این حال، اگر آبیاری بیش از حد مشکلات دیگری را ایجاد کرده باشد که در زیر توضیح داده‌ایم، ممکن است برای نجات بذرها خیلی دیر شده باشد و مجبور شوید از نو بذر بکارید، اما این بار با دقت بیشتر!
۳. دلایل جوانه نزدن بذر : اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند
همان طور که می‌دانید، یک بذر جوانه زده تا زمان انجام شدن فرایند فتوسنتز برای متابولیسم به اکسیژن نیاز دارد. قبل از رشد برگ‌های نهال، بذر انرژی خود را تا حد زیادی از تنفس هوازی می‌گیرد.
نیاز به اکسیژن با نیاز به آب در ارتباط هستند. پوشش برخی دانه‌ها قبل از اینکه بتوانند آب و اکسیژن را از محیط جذب کنند، باید شکسته شوند.
آبیاری بیش از حد می‌تواند باعث شود که بذرها اکسیژن کافی برای جوانه زدن دریافت نکنند. کم آبی باعث مشکلاتی در شکسته شدن پوشش می‌شود. آبیاری بیش از حد هم یکی دیگر از دلایل جوانه نزدن بذر است که باعث غرقاب شدن و فشرده شدن خاک خواهد شد. تراکم خاک، عبور اکسیژن را دشوارتر می‌کند و جلوی رشد بذر را می‌گیرد.
اما شاید برای کاشت بذر اشتباه دیگری کرده باشید که نمی‌گذارد اکسیژن کافی دریافت کنند: ممکن است دانه‌های خود را خیلی عمیق دفن کرده باشید.
بهتر است مشخصات بذر خود را در کتاب‌های باغبانی یا آنلاین بررسی کنید تا ببینید بذرها در چه عمقی باید کاشته شوند. سپس، اگر احساس می‌کنید این اشتباهی است که مرتکب شده‌اید، آن را اصلاح کنید.
شاید هم محیط کشت اشتباهی را برای بذرهایتان انتخاب کرده باشید. این هم می‌تواند بذرها را برای دریافت اکسیژن (یا آب) مورد نیاز برای جوانه زدن با مشکل مواجه کند. بهتر است با محیط رشد مورد نیاز برای بذر آشنایی داشته باشید و اگر دفعه قبل تصمیم اشتباهی گرفتید، محیط کشت را عوض کنید.
۴. دمای خیلی پایین
سایر مشکلات رایج در جوانه زنی بذر حول دما می‌چرخد. دما بر متابولیسم سلولی و سرعت رشد تأثیر خواهد داشت. یکی از مهمترین دلایل جوانه نزدن بذر نامناسب بودن دمای محیط است.
بهتر است بدانید که بذرها عموماً در محدودۀ دمایی خاصی جوانه می‌زنند. آنها به هیچ وجه خارج از این محدودۀ دمایی جوانه نمی‌زنند و در انتهای محدودۀ دما، سرعت جوانه زنی ممکن است به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
بسیاری از محصولات رایج باغی در حوالی دمای متوسط اتاق در خانه‌های گرم شده (۱۵ تا ۲۳ درجۀ سانتیگراد) به طور مؤثر جوانه می‌زنند. با این حال، طیف گسترده‌ای در دماهای مورد نیاز وجود دارد.
برخی از بذرها در دمای بالای صفر جوانه می‌زنند، برخی زمانی که خاک به طور شگفت انگیزی خنک است و برخی دیگر تنها زمانی که خاک به میزان قابل‌توجهی گرم شده باشد. برای شکستن خواب برخی از بذرها یک دوره سرما (بهاری شدن) لازم است. در همین حال، برخی دیگر فقط در پاسخ به نوسان ناگهانی دما (مانند تغییر فصول) جوانه می‌زنند.
علت جوانه نزدن گندم سرما است
علت سبز نشدن بذر ریحان سرما است
برای رشد موفق بذر باید نقش دما در رشد بذرهایی که می‌خواهید رشد کند را بدانید
معمولاً زمانی که بذرها مستقیماً در خارج از منزل کاشته می‌شوند، مشکلات مربوط به دمای بسیار پایین ایجاد می‌شود. ممکن است بذرهای خود را خیلی زود کاشته باشید. یا ممکن است دما در شب به طور ناگهانی افت کرده باشد. در یک آب و هوای معتدل یا سرد، یخ‌بندان دیررس گاهی اوقات مشکلی است که کاشت زودرس با آن مواجه می‌شود.
شاید برای جلوگیری از این مشکل، بخواهید بذرها را ابتدا در خانه بکارید و سپس زمانی که هوا (و خاک) با گرم‌تر شد آنها را به محل رشد نهایی‌شان منتقل کنید.
اگر فصل رشد کوتاهی دارید، شروع زودهنگام کاشت بذر می‌تواند مهم باشد. علاوه بر در نظر گرفتن شروع رشد بذر در داخل خانه، می‌توانید یک بستر گرم یا یک قاب سرد ایجاد کنید تا بذرهای خود را در آن بکارید، یا از بذرها و نهال‌های جوان با گلخانه، گلخانه چنبره‌ای، پوشش ردیفی یا ظرف شیشه‌ای محافظت کنید.
خاک در زیر یکی از این ساختارها سریع‌تر گرم می‌شود؛ بنابراین دمای موردنیاز برای جوانه زدن آسان‌تر به دست می‌آید.
۵. دما خیلی بالاست
اگر بذرهای خود را در داخل خانه یا در اوج تابستان در آب و هوای گرم‌تر بکارید، ممکن است مشکلی برعکس مورد قبل داشته باشید. بسیاری از بذرها در دمای بالای ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتیگراد جوانه نمی‌زنند. دمای بالا هم می‌تواند یکی از دلایل جوانه نزدن بذر باشد. اگر بذرها در دمایی باشند که به دمای داخل خانه یا باغ نزدیک است، می‌تواند دلیلی برای جوانه نزدن باشد
اگر کاشت بذرها را در داخل خانه شروع می‌کنید، بررسی کنید که هیچ منبع گرمایی در مجاورت منطقه رشد بذر شما مشکل ایجاد نکند. گاهی اوقات، نوسان‌های بسیار شدید دما برای رشد بذر مشکل ایجاد می‌کند.
برای مثال، آیا بذرها خیلی نزدیک به رادیاتور، اجاق گاز یا فری هستند که روشن و خاموش می‌شوند؟ اگر گلخانه یا گلخانۀ چنبره‌ای شما بیش از حد گرم است، حتماً در را باز کنید تا تهویه مناسب ایجاد شود.
اگر می‌خواهید بذرها را در تابستان بسیار گرم جوانه بزنید، سعی کنید برای کاهش دما سایه‌ای روی آنها ایجاد کنید. مطمئن شوید که خاک را برای کاهش تبخیر با کود گیاهی پوشانده‌اید و برای اطمینان از برآورده شدن نیاز آب و ایجاد دمای خنک‌تر خاک و هوا، به‌خوبی آن را آبیاری کنید.
علت جوانه نزدن بذر توت فرنگی گرما زیاد است
علت رشد نکردن سبزی تره دمای بیش از اندازه است
۶. دلایل جوانه نزدن بذر : پوسیدن از شدت رطوبت
اگر نهال‌هایتان جوانه زدند، اما به صورت تکه تکه، و مدت کوتاهی بعد پژمرده شده و مردند، ممکن است با مشکلی به نام «پوسیده شدن از شدت رطوبت» مواجه شده باشید.
پوسیده شدن از شدت رطوبت مشکلی است که می‌تواند بیشتر نهال‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. پوسیده شدن از شدت رطوبت قبل از سبز شدن به این معنی است که نهال‌ها اصلاً بیرون نمی‌آیند و پس از سبزشدن باعث می‌شود که نهال‌ها مدتی پس از جوانه زنی فرو بریزند.
این مشکلی است که اغلب هنگام کاشت زود هنگام در داخل خانه یا گلخانه دیده می‌شود. در بهار زمانی که سطح نور و دما پایین و رطوبت اغلب زیاد است، بیشترین آسیب را به همراه دارد. بدان دلیل که دانه‌ها در آن زمان کندتر رشد می‌کنند. با این حال، ممکن است در هر زمانی از سال رخ دهد.
پوسیده شدن از شدت رطوبت هم از دلایل جوانه نزدن بذر است که توسط تعدادی از قارچ‌های مختلف خاک و موجودات قارچ مانند ایجاد می‌شود. این قارچ‌ها عبارت‌اند از Pythium، Phytophthora، Rhizoctonia و Fusarium.
این قارچ‌ها بلافاصله پس از جوانه زدن به نهال‌ها حمله می‌کنند و باعث فروپاشی و پوسیدگی آنها می‌شوند. ممکن است در اطراف نهال‌های آسیب‌دیده یک کپک سفید ببینید که نشان دهنده این است که مشکل همین است.
چگونه احتمال پوسیده شدن بذر به دلیل شدت رطوبت را کاهش دهیم
اگر بذرهای خود را در کمپوست تجاری می‌کارید، در محیط رشد نباید قارچ وجود داشته باشد. اگر در کمپوست خانگی این کار را انجام می‌دهید، ممکن است منشأ مشکل ارگانیسم‌ها باشد.
اگر این یک مشکل مکرر در کمپوست خانگی است، می‌توانید از بخار برای استریل کردن مخلوط و از بین بردن عوامل بیماری‌زا استفاده کنید. با این حال، این کار به ندرت مورد نیاز است و اکثر مردم در استفاده از کمپوست خود مشکلی نخواهند داشت.
اگر از آب باران برای آبیاری گیاهان خود استفاده می‌کنید، ممکن است ارگانیسم‌ها از آنجا آمده باشند. بررسی کنید که ته آب و ظروف همگی تمیز و بدون راه نفوذ است تا از ورود مواد آلی جلوگیری شود. آبیاری با آب لوله‌کشی این مشکل را ایجاد نخواهد کرد.
قبل از استفاده از سینی، گلدان و ظروف خود بررسی کنید که همه آنها تمیز هستند. و اگر پوسیدن از شدت رطوبت مشکل بوده است، از آن ظروف استفاده نکنید. بهداشت را در مورد آنها رعایت کنید و مواد آسیب دیده را به خوبی از مناطق رشد بذر و توده‌های کمپوست دور بریزید.
بذرهای خود را با تراکم پایین بکارید تا از ازدحام بیش از حد جلوگیری شود که می‌تواند احتمال وقوع مجدد رطوبت را افزایش دهد. آنها را زیاد آبیاری نکنید و مطمئن شوید که منطقۀ کاشت بذر تهویه و جریان هوای خوبی داشته باشد تا رطوبت را کاهش دهد.
چرا وقتی شرایط محیطی مناسب است بذرها جوانه نمی‌زنند؟
گاهی اوقات، ممکن است متقاعد شوید که شرایط محیطی عالی بوده است. پوسیده شدن در نتیجۀ رطوبت بیش از حد مشکل کار نبود. پس چه مشکلی پیش آمده؟ در اینجا چند مورد دیگر از دلایل جوانه نزدن بذر را بررسی می‌کنیم.
۷. سرعت جوانه زنی پایین برای بذرهایی که می‌خواهید پرورش دهید، طبیعی است
این یک واقعیت است که برخی بذرها به طور طبیعی سرعت جوانه زنی بیشتری نسبت به بقیه دارند. اینکه برخی دانه‌ها جوانه نزنند، امری طبیعی است.
با این حال، در برخی گونه‌های خاص، ممکن است متوجه شوید که فقط نیمی از دانه‌ها جوانه می‌زنند – یا حتی کمتر. وجود یک مشکل می‌تواند از دلایل جوانه نزدن بذر باشد. اما ممکن است این مورد نیز وجود داشته باشد که سرعت جوانه زنی بذر برای بذرهایی که قصد رشد آن را دارید، معمولاً پایین است.
بسته‌های بذر و اطلاعات آنها را به‌صورت آنلاین یا در کتاب‌های مرتبط بررسی کنید تا ببینید آیا سرعت رشد برای گیاهانی که می‌خواهید پرورش دهید طبیعی است یا خیر، قبل از اینکه بلافاصله به این نتیجه برسید که مشکلی وجود دارد.
۸. دانه‌ها را به روش نادرست نگهداری کرده‌اید
علت رشد نکردن بادمجان
علت رشد نکردن جوانه
یکی دیگر از دلایل جوانه نزدن بذر می‌تواند این باشد که دیگر زنده نیستند. متأسفانه، اگر دانه‌ها به درستی نگهداری نشوند، از بین خواهند رفت.
به عنوان مثال، مشکل می‌تواند این باشد که دانه‌ها را در جایی با درجه حرارت بسیار بالا نگه داشته‌اید. حتی ممکن است بذرها در هنگام انتقال به باغ، فروشگاه یا خانه در معرض دمای بالا یا سایر خطرات محیطی قرار گرفته باشند.
متأسفانه اگر اینطور باشد بذرها اصلاً جوانه نمی‌زنند و دیگر به کارتان نمی‌آیند. شاید آن‌قدر آسیب دیده باشند که دیگر نتوانند به گیاهان سالم تبدیل شوند.
۹. دلایل جوانه نزدن بذر : خیلی قدیمی هستند
یادتان باشد که بذرها تاریخ مصرف دارند. شاید بذرهایی که می‌خواهید جوانه بزنید خیلی قدیمی باشند. بذرها فقط برای یک دوره زمانی معین قابل دوام هستند و برخی از آنها سریع‌تر از بقیه خراب خواهند شد.
به عنوان مثال، هویج و ازگیل از جمله دانه‌هایی هستند که با سرعت بیشتری قابلیت حیات خود را از دست می‌دهند. منظورمان این است که بذرها را باید به‌موقع بکارید و زمان را از دست ندهید.
بهتر است بذر این گیاهان و سایر گیاهانی که به سرعت قابلیت حیات خود را از دست می‌دهند، در فاصلۀ زمان مناسب بکارید و نگذارید دیر شود.
روی اغلب بسته‌های بذر تاریخ کاشت نوشته شده است. مهلت ذکر شده آخرین مهلت نیست و برخی از بذرها ممکن است پس از تاریخ ذکر شده هنوز جوانه بزنند. اما کاشت بذر پس از این تاریخ اغلب منجر به کاهش میزان جوانه زنی می‌شود.
اگر می‌خواهید بذر را مدتی نگه دارید، حتماً تاریخ شروع نگه داری را روی ظروف بنویسید تا بدانید چه زمانی از آنها استفاده کنید.
۱۰. دانه‌ها قبل از جوانه زدن خورده می‌شوند
اگر اصلاً نهال ظاهر نشده باشد، یک پاسخ ممکن برای این معما وجود دارد. یکی از مهمترین دلایل جوانه نزدن بذر می‌تواند این باشد: اگر بذرها را در بیرون یا در یک گلخانه باز یا چند تونل کاشتید، ممکن است چیزی قبل از اینکه تغییری برای جوانه زدن داشته باشند، بذرها خورده باشد!
پرندگان، موش‌ها، مورچه‌ها مقصر احتمالی آن هستند.
اگر فکر می‌کنید مشکل جوانه نزدن بذرها آفت‌هایی هستند که آنها را می‌خورند، می‌توانید با کاشت بذر در داخل خانه یا در قفسه‌های آویزان در گلخانۀ چنبره‌ای یا گلخانۀ معمولی، جلوی ایجاد این مشکل را بگیرید. همچنین می‌توانید با یک ظرف شیشه‌ای، یا استفاده از توری دانه‌های را محافظت کنید.
در باغبانی، همیشه همه چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود. اما روی گزینه‌های مختلف کار می‌کنید تا منبع یا منابع یک مشکل را بیابید، سپس به دنبال راه‌حل‌هایی برای هر یک از آنها باشید، مطمئناً داستان‌های موفقیت زیادی خواهید داشت. اگر در ابتدا موفق نشدید – سعی کنید، دوباره تلاش کنید!
